Het kan soms moeilijk zijn te accepteren dat de aarde opwarmt terwijl we ons midden in de huidige koudegolf bevinden, met sneeuw op de daken en ijs op de grachten. Maar, zo wordt ons verteld, de opwarming van de aarde is echt, en als we er niets aan doen, leidt het de planeet naar de ondergang. Het einde is nabij - maar dat is het altijd geweest.
Het hoofddoel van Nicole Beutler Projects is het probleem van klimaatverandering. Met Atmen heeft mevrouw Beutler het midden bereikt van haar trilogie Rituals of Transformation, waarvan het eerste deel, Gingko, handelde over de stervende planeet. Ingesteld, post-apocalyps, te midden van de overblijfselen van een gebroken wereld, voorspelde het onze ondergang en bedreigde zelfs de gingko boom, die al 290 miljoen jaar op aarde overleeft.
Maar het is niet allemaal doem en somberheid. Atmen stelt zich de nasleep van klimaatverandering voor, dat de aarde uiteindelijk weer zal ademen en dat de mensheid zal opkomen uit een wereld die is overwoekerd door groen, dezelfde oeroude soep die voor het eerst het leven voedde.
Voor de voorstelling wordt het theater zelf deze omgeving, met het orkestbak gevuld met bomen en planten en begroeiing die halverwege de zaal binnendringt. Het podium zelf wordt gedomineerd door een enorme grijze bult (aarde/rots/lava?), en van onderuit zijn de bewegingen van het leven te detecteren terwijl zes personages geleidelijk opduiken uit de donkere ondergroei. Een weggegooide oliedrum, een herinnering aan verloren tijden, is half verborgen te zien aan de achterkant en een nogal ongepaste metalen ladder speelt een prominente rol in de gebeurtenissen. In Gingko werd het dierenrijk vertegenwoordigd door een ijsbeer, in Atmen is het een witte wolf die verschijnt.
De beweging van de performers was vaak als een lang vergeten stammenritueel dat de aarde aanbad als een godheid. Op andere momenten was de choreografie primitief, waarbij een strijd om te overleven werd afgebeeld in een omgeving die hoewel groen, nog steeds vijandig was. Er was rust aan het einde toen de dingen tot rust kwamen, gemarkeerd door enkele mooie koorzangen van het ensemble.
Visueel en theatraal was Atmen spectaculair. Naast de overvloed aan echte planten in het theater waren er enorme projecties ontworpen door Heleen Blanken, die het aantal vegetatie om ons heen vergrootten. De meest spectaculaire van de projecties was zonder twijfel een enorme waterval, de volledige hoogte van het podium. Het geluidsontwerp van Ruben Kieftenbelt, inclusief elektronische muziek van Gary Shepherd, voegde een extra dimensie toe aan de show, evenals de vaak adembenemende lichteffecten. Atmen, net zoals Gingko, is totaal theater, meeslepend en overweldigend, en is zonder twijfel een tour de force om rekening mee te houden.
Toch hebben de meeste planten baat bij een beetje snoeien en groeien ze daardoor groter en sterker. Hetzelfde kan gezegd worden van Atmen, waar er passages waren waarin niet veel leek te gebeuren of waar de actie repetitief of te langdradig was. Desalniettemin heeft de trilogie Rituals of Transformation van Nicole Beutler ongetwijfeld het hart op de juiste plaats, en ik kijk zeker uit naar het laatste deel, Now We Are On Earth, volgend jaar.
Michael Hasted 20 januari 2024
Je kunt luisteren naar het interview met Nicole Beutler op ArtsTalk Radio hier
Nicole Beutler Projects' Atmen zal op tournee zijn door Nederland en Duitsland tot 15 juni.